Ostatnio pisaliśmy o konsekwencjach wyeliminowania klauzul abuzywnych z umowy kredytu frankowego co przy przyjęciu, że umowy nie można utrzymać w mocy musi doprowadzić do ustalenia, że umowa kredytu frankowego jest nieważna. A dziś zajmiemy się następstwem tej sytuacji, rozważając czy bank posiada roszczenie o zapłatę za korzystanie z kapitału. W sytuacji nieważności umowy kredytu frankowego strony są zobowiązane zwrócić dotychczas przekazane wzajemnie kwoty, a niezależnie od tego banki próbują kreować swoje dodatkowe roszczenia, sprowadzające się najczęściej do żądania zapłaty określonej kwoty tytułem wynagrodzenia za korzystanie z kapitału udostępnionego przez bank.

Podkreślić należy, że koncepcja zakładająca istnienie roszczenia o wynagrodzenie za korzystanie z kapitału jest sprzeczna z postanowieniami dyrektywy 93/13 z dnia 5 kwietnia 1993 r. w sprawie nieuczciwych warunków w umowach konsumenckich i taka interpretacja jej przepisów mogłaby zagrażać realizacji długoterminowego celu ustanowionego w tejże dyrektywie. Możliwość uwzględnienia żądań banku, poza żądaniem zwrotem kapitału, przyczyniałaby się bowiem do wyeliminowania zniechęcającego skutku wywieranego na przedsiębiorców poprzez sam brak stosowania takich nieuczciwych warunków wobec konsumentów. Albowiem banki nadal byłyby skłonne do stosowania abuzywnych warunków, wiedząc, że nawet gdyby miały one być uznane za nieważne, to bank i tak otrzymałby dodatkowe korzyści. Przyznanie bankowi jakichkolwiek innych świadczeń, poza roszczeniem o zwrot kapitału, wpływałoby negatywnie na osiągnięcie celu ww. dyrektywy, naruszałoby równowagę osiągniętą wskutek zrealizowania jej postanowień, niwelując jednocześnie sankcję przewidzianą tymi postanowieniami oraz prowadziłoby do uzyskania przez instytucję finansową korzyści wynikających ze stosowania sprzecznych z prawem postanowień umownych. Dodatkowo podnieść należy, że trudno mówić o jakichkolwiek korzyściach po stronie konsumenta w sytuacji, gdy nieważność umowy wynika wyłącznie z niezgodnych z prawem działań banku, który stosował w umowach kredytowych klauzule abuzywne.

Obecnie oczekiwane jest orzeczenie TSUE odnoszące się bezpośrednio do omawianej kwestii, ale pogląd kwestionujący przysługiwanie tego rodzaju roszczenia przeciwko konsumentowi w innej rodzajowo sprawie niż sprawa frankowa wynika z najnowszego wyroku TSUE z dnia 12 stycznia 2023 roku, sygn. akt C-395/21, co sugeruje że również w sprawach frankowych TSUE może nie przychylić się do forsowanej przez banki koncepcji roszczenia o zapłatę za korzystanie z kapitału udostępnionego przez bank.

Opublikowano: styczeń 2023


Słowa kluczowe: