Jedną z cech testamentu jest możliwość jego odwołania. Przyczyny odwołania mogą być różne. Spadkodawca może po prostu zmienić zdanie co do kręgu osób, które mają dziedziczyć z uwagi na zmiany w relacjach z powołanymi dotychczas spadkobiercami.
Innymi powodami mogą być narodziny osoby, która według spadkodawcy ma być jego spadkobiercą lub śmierć któregoś ze spadkobierców.
Na sposoby odwołania testamentu wskazuje art. 946 Kodeksu Cywilnego. Zgodnie z jego treścią, spadkodawca może odwołać testament poprzez:
- sporządzenie nowego testamentu,
- zniszczenie testamentu lub pozbawienie go cech uzasadniających jego ważność,
- dokonanie zmiany postanowień w dotychczas obowiązującym testamencie.
Testament może zostać odwołany w dowolnej formie przewidzianej przepisami prawa dla formy testamentu. Nie ma przy tym znaczenia w jakiej formie został sporządzony dotychczasowy testament. Dopuszczalne jest oczywiście częściowe odwołanie testamentu.
Podkreślić należy, że odwołanie testamentu musi mieć charakter celowy i rozmyślny. Oznacza to, że w razie przypadkowego zniszczenia testamentu lub spowodowania jego zniszczenia przez przyczyny zewnętrzne, niezależne od testatora, nie zostanie to zakwalifikowane jako odwołanie testamentu, a jego treść może być ustalana za pomocą wszelkich dopuszczalnych środków dowodowych.
W orzecznictwie przyjęto pogląd, że odwołanie testamentu sporządzonego w formie aktu notarialnego może nastąpić przez świadome zniszczenie przez spadkodawcę wypisu aktu notarialnego zawierającego testament (postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 6 sierpnia 2015 roku, sygn. akt V CSK 635/14).
Jeżeli spadkodawca odwoła testament i nie sporządzi nowego to w takiej sytuacji będzie miało miejsce dziedziczenie ustawowe.
Kwestia skuteczności odwołania testamentu ma swoje praktyczne odzwierciedlenie w postępowaniach sądowych dotyczących stwierdzenia nabycia spadku. Sąd rozpoznający takie sprawy bada nie tylko ważność testamentu/testamentów, ale również to czy któryś z testamentów nie został skutecznie odwołany.
Autor: radca prawny Krzysztof Kapelczak
Opublikowano: luty 2021
Słowa kluczowe:
