Ostatnio coraz częściej zdarzają się w sprawach frankowych orzeczenia, które wprawdzie uwzględniają roszczenia konsumentów o zwrot wpłaconych rat na podstawie nieważnych umów kredytowych, ale jednocześnie przyznają bankom prawo zatrzymania, polegające na tym że bank nie jest zobowiązany do zapłaty zasądzonych na rzecz konsumentów kwot do czasu zaoferowania bankowi kwoty stanowiącej równowartość wypłaconego kapitału. Warunkiem skorzystania z prawa zatrzymania jest złożenie oświadczenia woli w tym zakresie, opartego o treść art. 497 kc w zw. z art. 496 kc. Zgodnie z tymi przepisami, w przypadku nieważności umowy wzajemnej, gdy strony mają dokonać zwrotu wzajemnych świadczeń, każdej z nich przysługuje prawo zatrzymania, dopóki druga strona nie zaofiaruje zwrotu otrzymanego świadczenia albo nie zabezpieczy roszczenia o zwrot. W ocenie sądów wydających tego rodzaju orzeczenia, na gruncie spraw frankowych spełnione są te przesłanki. W naszej ocenie stanowisko to nie jest trafne i w prowadzonych w naszej kancelarii sprawach frankowych stosujemy argumentację mającą przemawiać przeciwko uwzględnieniu zarzutu zatrzymania. W pierwszej kolejności należy wskazać, że umowa kredytu nie jest umową wzajemną (a tylko takich umów dotyczy prawo zatrzymania), jak np. umowa sprzedaży, gdzie strony wzajemnie sobie przekazują odpowiedniki własnych świadczeń, ale jest wyłącznie umową dwustronnie zobowiązującą. Po drugie, prawo zatrzymania ma charakter zabezpieczający a nie egzekwujący, służąc do zabezpieczenia a nie zaspokojenia roszczenia, a w sprawach frankowy prowadziłoby ono do konieczności wypłacenia świadczenia bankowi (zaspokojenia żądania banku) w celu uzyskania własnych należności. Po trzecie, prawo zatrzymania powinno mieć zastosowanie tylko, gdy świadczenia wzajemne stron nie są tożsame, a w sprawach frankowych każda ze stron ma świadczenia tożsame (oba świadczenia mają charakter pieniężny) i nie zachodzi potrzeba zabezpieczenia interesów żadnej ze stron skoro każda z nich posiada dalej idące uprawnienia należycie chroniące ich interesy. W części spraw frankowych udaje się przekonać sąd, iż prawo zatrzymania nie powinno mieć zastosowania. Ale nawet w sprawach w których sąd orzekł, że bankowi przysługuje prawo wstrzymania się z zapłatą dopóki konsument nie zaofiaruje zwrotu otrzymanego świadczenia albo nie zabezpieczy roszczenia o zwrot, istnieją sposoby aby uzyskać na takie orzeczenie klauzulę wykonalności, umożliwiającą egzekwowanie należności od banku, również w sposób przymusowy. Będzie o tym mowa w kolejnej publikacji, która ukaże się w najbliższym czasie na naszej stronie.
Opublikowano: marzec 2023
Słowa kluczowe: kredyty frankowe
