Majątek wspólny małżonków a ich majątek osobisty
Określenie czy dana rzecz, przy ustawowej wspólności majątkowej małżonków, należy do majątku wspólnego czy do majątku osobistego małżonka w praktyce rodzi problemy.
Zgodnie z art. 31 KRiO z chwilą zawarcia małżeństwa między małżonkami powstaje z mocy ustawy wspólność majątkowa obejmująca przedmioty majątkowe nabyte w czasie jej trwania przez oboje małżonków lub przez jednego z nich. Przedmioty majątkowe nieobjęte wspólnością ustawową należą do majątku osobistego każdego z małżonków.
Lorem ipsum dolor sit amet, consectetur adipiscing Oboje małżonkowie mają równe udziały w majątku wspólnym. Do tego majątku należą w szczególności:elit. Ut elit tellus, luctus nec ullamcorper mattis, pulvinar dapibus leo.
- pobrane wynagrodzenie za pracę i dochody z innej działalności zarobkowej każdego z małżonków;
- dochody z majątku wspólnego, jak również z majątku osobistego każdego z małżonków;
- środki zgromadzone na rachunku otwartego lub pracowniczego funduszu emerytalnego każdego z małżonków;
- kwoty składek zewidencjonowanych na subkoncie, o którym mowa w art. 40a ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych.
Powyższe wyliczenie stanowi katalog otwarty, o czym świadczy użycie zwrotu „w szczególności”. Oznacza to, że inne rzeczy, niewymienione wyżej, także wchodzą w skład majątku wspólnego małżonków, o ile zostały one nabyte w trakcie trwania małżeństwa.
Nie ma przy tym znaczenia czy określoną rzecz nabyli oboje małżonkowie, czy tylko jeden z nich. Istnieje jednak wyjątek od tej zasady, bowiem w skład majątku wspólnego małżonków nie wchodzą rzeczy, które należą do majątku osobistego każdego z małżonków, choćby nawet zostały one nabyte już po zawarciu związku małżeńskiego.
W skład majątku osobistego małżonka wchodzą przede wszystkim przedmioty majątkowe nabyte przed powstaniem wspólności ustawowej. Oprócz tego KRiO wymienia również inne składniki, są to:
- przedmioty majątkowe nabyte przez dziedziczenie, zapis lub darowiznę, chyba że spadkodawca lub darczyńca inaczej postanowił; nie dotyczy to jednak nabytych w ten sposób przedmiotów zwykłego urządzenia domowego, służących do użytku obojga małżonków, bowiem te są objęte wspólnością ustawową, chyba że spadkodawca lub darczyńca inaczej postanowił;
- prawa majątkowe wynikające ze wspólności łącznej podlegającej odrębnym przepisom;
- przedmioty majątkowe służące wyłącznie do zaspokajania osobistych potrzeb jednego z małżonków, np. ubrania, kosmetyki itd.;
- prawa niezbywalne, które mogą przysługiwać tylko jednej osobie, np. prawa wynikające z dóbr osobistych, prawo użytkowania, prawo pierwokupu;
- przedmioty uzyskane z tytułu odszkodowania za uszkodzenie ciała lub wywołanie rozstroju zdrowia albo z tytułu zadośćuczynienia za doznaną krzywdę; nie dotyczy to jednak renty należnej poszkodowanemu małżonkowi z powodu całkowitej lub częściowej utraty zdolności do pracy zarobkowej albo z powodu zwiększenia się jego potrzeb lub zmniejszenia widoków powodzenia na przyszłość;
- wierzytelności z tytułu wynagrodzenia za pracę lub z tytułu innej działalności zarobkowej jednego z małżonków;
- przedmioty majątkowe uzyskane z tytułu nagrody za osobiste osiągnięcia jednego z małżonków;
- prawa autorskie i prawa pokrewne, prawa własności przemysłowej oraz inne prawa twórcy;
- przedmioty majątkowe nabyte w zamian za składniki majątku osobistego, chyba że przepis szczególny stanowi inaczej.
Zatem wszystko, co nie zostało wymienione wyżej, a zostało nabyte w trakcie trwania małżeństwa należy do majątku wspólnego małżonków.
Autor: praktykantka Emilia Dziemidowicz
Opublikowano: marzec 2016 r.
Nowelizacja prawa spadkowego 2015
Przed wejściem w życie nowelizacji z 20 marca 2015 roku, zmieniającej kodeks cywilny, zasadą było przyjęcie spadku wprost w przypadku, gdy spadkobierca nie złożył oświadczenia o przyjęciu bądź odrzuceniu spadku w ciągu sześciu miesięcy od dnia, w którym dowiedział się o tytule swego powołania.
Zasada ta nie dotyczyła osób niemających pełnej zdolności do czynności prawnych, osób, co do których istnieje podstawa do całkowitego ubezwłasnowolnienia, a także osób prawnych. Te osoby bowiem, w przypadku braku stosowanego oświadczenia w wymaganym terminie przyjmowały spadek z dobrodziejstwem inwentarza.
Przyjęcie spadku wprost oznacza, że spadkobierca przyjmuje spadek bez ograniczenia odpowiedzialności za długi. Odpowiada on zatem całym swoim majątkiem bez żadnych ograniczeń, z pełną odpowiedzialnością za długi spadkowe. Natomiast inaczej jest w przypadku przyjęcia spadku z dobrodziejstwem inwentarza.
Tutaj spadkobierca również jest odpowiedzialny za długi spadkowe, jednak z pewnym ograniczeniem. Odpowiada on całym swoim majątkiem, ale wyłącznie do wysokości wartości spadku.
Często zdarzało się tak, że spadkobiercy nie składając oświadczenia o przyjęciu bądź odrzuceniu spadku, nieświadomie przyjmowali spadek i wszelkie długi, które pozostawił po sobie spadkodawca, choć można było tego łatwo uniknąć, poprzez złożenie oświadczenia o odrzuceniu spadku albo o przyjęciu spadku z dobrodziejstwem inwentarza.
Dlatego też w celu ochrony spadkobierców przed odpowiadaniem za długi bez żadnych ograniczeń wprowadzono nowelizację, zgodnie z którą dziś brak oświadczenia spadkobiercy w ciągu sześciu miesięcy od dnia, w którym spadkobierca dowiedział się o tytule swego powołania jest jednoznaczny z przyjęciem spadku z dobrodziejstwem inwentarza.
Zgodnie z art. 1031 § 2 k.c., w razie przyjęcia spadku z dobrodziejstwem inwentarza spadkobierca ponosi odpowiedzialność za długi spadkowe tylko do wartości ustalonego w wykazie inwentarza albo spisie inwentarza stanu czynnego spadku.
Powyższe ograniczenie odpowiedzialności odpada, jeżeli spadkobierca podstępnie pominął w wykazie inwentarza lub podstępnie nie podał do spisu inwentarza przedmiotów należących do spadku lub przedmiotów zapisów windykacyjnych albo podstępnie uwzględnił w wykazie inwentarza lub podstępnie podał do spisu inwentarza nieistniejące długi”.
Powyższe zmiany obowiązują od 18 października 2015 roku.
Autor: praktykantka Emilia Dziemidowicz
Opublikowano: marzec 2016 r.
Zniesienie współwłasności nieruchomości
Prawo własności rzeczy, w tym nieruchomości, może przysługiwać więcej niż jednej osobie. Może to wynikać z różnych zdarzeń prawnych, np. wskutek nabycia spadku. Taka sytuacja może rodzić konflikty, a brak porozumienia może powodować brak możliwości skutecznego zarządzania nieruchomością wspólną oraz może generować niepotrzebne wydatki finansowe po stronie jednego ze współwłaścicieli, które mogą być potem nie do odzyskania.
Dlatego też, jednym z podstawowych uprawnień współwłaściciela jest żądanie zniesienia współwłasności, przewidziane w art. 210 Kodeksu Cywilnego. Zniesienie współwłasności może nastąpić w drodze umowy lub postępowania sądowego.
Ustawodawca nie przewidział szczególnego trybu umownego zniesienia współwłasności, przy czym w przypadku nieruchomości konieczne jest zachowanie formy aktu notarialnego. Umowa taka powinna wskazywać na sposób zniesienia współwłasności, a także zawierać postanowienia o ewentualnych dopłatach, spłatach i terminach ich uiszczenia.
W przypadku braku zgody współwłaścicieli do zniesieniu współwłasności musi zadecydować sąd w trybie nieprocesowym. Sąd może zdecydować o:
- fizycznym podziale nieruchomości pomiędzy współwłaścicielami z uwzględnieniem ewentualnych dopłat mających na celu wyrównanie różnic w przyznanych częściach nieruchomości poszczególnym współwłaścicielom,
- przyznaniu nieruchomości jednemu lub kilku współwłaścicielom wraz z zasądzeniem od nich spłaty na rzecz pozostałych współwłaścicieli,
- sprzedaży rzeczy wspólnej w drodze licytacji.
Podstawową zasadą jest podział fizyczny, chyba że taki podział byłby niemożliwy, sprzeczny z przepisami ustawy lub ze społeczno – gospodarczym przeznaczeniem rzeczy albo pociągałby za sobą istotną zmianę rzeczy lub znaczne zmniejszenie jej wartości.
W dalszej kolejności rozważa się kwestię przyznania nieruchomości jednemu lub grupie współwłaścicieli, natomiast sprzedaż licytacyjną należy uznać za ostateczność z uwagi na jej koszt przeprowadzenia oraz niską opłacalność dla każdego ze współwłaścicieli.
Rozstrzygając o podziale nieruchomości, sąd rozstrzyga również o wzajemnych roszczeń współwłaścicieli z tytułu posiadania rzeczy, takich jak te związane z korzystaniem z rzeczy wspólnej, pobieraniem z niej pożytków i przychodów oraz dokonanych nakładów.
Podkreślić należy, iż roszczenia te nie będą mogły być dochodzone po prawomocnym zakończeniu postępowania o zniesienie współwłasności dlatego też tak istotne jest ich zgłoszenie w toku tego postępowania.
eżeli ustalone zostały dopłaty lub spłaty, sąd oznaczy termin i sposób ich uiszczenia, wysokość i termin uiszczenia odsetek, a w razie potrzeby także sposób ich zabezpieczenia. W razie rozłożenia dopłat i spłat na raty terminy ich uiszczenia nie mogą łącznie przekraczać lat dziesięciu.
W przypadku odroczenia terminu zapłaty należności bardzo istotne dla interesów osoby mającej otrzymać dopłaty lub spłaty jest ustanowienie odpowiedniego zabezpieczenia uzyskania tych należności, np. poprzez ustanowienie hipoteki.
W sprawie o zniesienie współwłasności nieruchomości przepisy przewidują opłatę stałą w wysokości 1.000 zł jednakże w sytuacji, gdy możliwe jest porozumienie pomiędzy współwłaścicielami istnieje możliwość poniesienia znacznie niższej opłaty sądowej.
Autor: radca prawny Krzysztof Kapelczak
Opublikowano: marzec 2016 r.
